Cuộc đua vào thị trường Trung Quốc
Sầu riêng Thái Lan vốn “phủ sóng” tại Trung Quốc nhiều năm nay. Song, từ giữa tháng 9/2022, Việt Nam bắt đầu xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc theo đường chính ngạch, Thái Lan có thêm đối thủ cạnh tranh tại thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới này.
Trong 05 tháng đầu năm nay, xuất khẩu sầu riêng nước ta đạt 503,4 triệu USD, gấp hơn 18 lần so với cùng kỳ năm 2022. Trung Quốc là bạn hàng nhập nhiều sầu riêng Việt nhất với giá trị 477 triệu USD, chiếm 95% tổng giá trị xuất khẩu nhóm hàng này của cả nước. Chuyên gia dự báo, với tốc độ xuất khẩu sầu riêng như hiện tại, năm 2023, loại quả đặc sản này có thể giúp nước ta thu về 1,5 tỷ USD.
Sự đổ bộ mạnh mẽ của sầu riêng Việt vào Trung Quốc đang khiến người Thái bất an. Thái Lan do đó đã quyết định vận chuyển sầu riêng qua tuyến đường sắt cao tốc Lào – Trung nằm trong hành lang thương mại biển – đất liền quốc tế mới để đưa sầu riêng nước mình sàn quốc gia tỷ dân trong khoảng thời gian nhanh nhất và tiết kiệm chi phí nhất.
Theo Theo Terapong Techasathian, trợ lý Giám đốc Điều hành tại Pan-Asia Silk Road Ltd (PAS), ngày 23/4, công ty này đã lập kỷ lục khi vận chuyển 25 container sầu riêng từ Thái Lan đến Trung Quốc qua tuyến Map Ta Phut – Quảng Châu. Chuyến tàu đến đích trong 4 ngày rưỡi, nhanh hơn dự tính ban đầu là 6 ngày.
Việc khai thác tuyến đường mới này đã đẩy kim ngạch xuất khẩu Thái Lan tăng vọt. Người phát ngôn Chính phủ Thái Lan Anucha Burapachaiisri cho hay, quốc gia này đã xuất khẩu 477.700 tấn sầu riêng tươi sang Trung Quốc, tương đương 62,6 tỷ Bath (1,75 tỷ USD) trong 5 tháng đầu năm 2023. Đây là kim ngạch xuất khẩu cao nhất cùng kỳ trong 30 năm qua.
Trước đó, hồi tháng 3, khi chính thức bước vào vụ thu hoạch sầu riêng, Thái Lan quyết định nâng cao tiêu chuẩn chất lượng sầu riêng xuất khẩu. Theo đó, chất khô tối thiểu phải đạt 35%, thay vì 32% như năm ngoái. Theo chuyên gia bảo vệ thực vật, chất khô trong quả tăng thì nước ít đi, như vậy quả sầu riêng sẽ chắc và ngon hơn. Đây là một động thái của Thái Lan nhằm giữ chân người tiêu dùng Trung Quốc.
Sầu riêng Việt vẫn có lợi thế
Nỗ lực rút ngắn thời gian vận chuyển sầu riêng từ Thái Lan sang Trung Quốc xuống một nửa là một bước tiến đáng kể. Thế nhưng, thời gian vận chuyển trái cây của Thái Lan hiện vẫn cao hơn so với Việt Nam (1,5-3 ngày, tùy thuộc vào hoạt động thông quan). Bên cạnh đó, sầu riêng Thái chỉ có theo mùa và thường bị dịch bệnh gây hại, trong khi sầu riêng Việt gần như có quanh năm và thời tiết thuận lợi. Đây là lợi thế để phủ sóng nhiều hơn ở thị trường Trung Quốc với khả năng cấp ổn định và liên tục.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho rằng, Việt Nam đang có nhiều lợi thế hơn so với Thái Lan vì giáp biên với Trung Quốc. Theo ông, vận chuyển sầu riêng bằng đường sắt với Thái Lan là ưu việt vì tiết kiệm được thời gian và chi phí. Còn với Việt Nam, đường bộ có ưu thế hơn do chi phí đầu tư container lạnh thấp hơn so với đường sắt (đầu tư container lạnh và máy phát điện đi kèm). Thế nên, đi đường bộ một ngày có thể huy động vài trăm container lạnh vận chuyển sầu lên các cửa khẩu phía Bắc xuất sang Trung Quốc một cách dễ dàng, nhưng với đường sắt thì việc làm được như vậy là quá khó.
Ông nhìn nhận, sức tiêu thụ sầu riêng tại thị trường Trung Quốc vẫn có xu hướng tăng mạnh, dự báo lên 2 triệu tấn trong thời gian tới. Tuy nhiên, cùng với đó, cuộc đua đưa loại quả này vào Trung Quốc cũng khốc liệt hơn. Bởi ngoài Thái Lan, sầu riêng Việt còn phải cạnh tranh với các đối thủ khác như Malaysia, Philippines, đòi hỏi sự đổi mới và nâng cao chất lượng để giành được sự ưu ái từ người tiêu dùng.
Nguyễn Hảo
