Các đội tàu biển nước ngoài đang nắm trong tay thị phần
Mặc dù khối lượng hàng hóa thông qua cảng biển Việt Nam vẫn tăng trưởng với tốc độ trung bình đạt 13,8% một năm, trong đó hàng container vẫn tăng 6% đạt 24 triệu TEUs. Tuy nhiên, thị phần vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu của đội tàu biển Việt Nam đang suy giảm qua các năm. Các đội tàu biển Việt Nam đảm nhận 11% thị phần vào năm 2015, nhưng con số này vào năm 2018 giảm xuống còn 7%, thậm chí có thời điểm chỉ đạt 5% và mới nhất đạt 6% trong nửa đầu năm 2021.
Theo số liệu của Cục Hàng hải Việt Nam, đội tàu vận tải biển chuyên dụng mang quốc tịch Việt Nam có 1.043 tàu, với dung tích khoảng 6,67 triệu GT và tổng tải trọng khoảng 11,3 triệu DWT. Tuy nhiên, trong số này có tới khoảng 800 tàu chở hàng tổng hợp, hàng rời là cỡ nhỏ (dưới 5.000 GT) và cỡ trung bình (từ 5.000 GT đến 10.000 GT) chiếm đến 77% tổng số lượng tàu. Chỉ có 13 con tàu trên 30.000 GT với tuổi thọ trung bình là khoảng 16,8 tuổi. Nhóm tàu container trong giai đoạn 2016-2021 gần như không tăng trưởng, có 38 tàu và chiếm 4% tổng tải trọng của đội tàu vận tải biển, hơn nữa vẫn còn lạc hậu so với nhu cầu và xu hướng phát triển của thế giới.
Với lực lượng đội tàu biển như hiện tại, Cục Hàng hải Việt Nam nhận định, chúng ta chưa thể cạnh tranh tại thị trường vận chuyển quốc tế bởi xu hướng hiện tại là phát triển tàu cỡ lớn để tối ưu hóa chi phí. Việt Nam chủ yếu phù hợp khai thác thị trường vận chuyển ven biển nội địa hoặc các tuyến quốc tế ngắn . Nhìn vào bức tranh tổng quan có thể thấy đội tàu biển nước ngoài đang ngày càng chiếm lĩnh thị trường.
Phát triển đội tàu biển Việt Nam để tăng sức cạnh tranh
Hàng loạt những chính sách ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp vận tải biển đã được Bộ Giao thông vận tải ban hành trong thời gian qua nhằm khuyến khích các doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vực vận tải biển và phát triển đội tàu biển Việt Nam.
Cụ thể các chính sách đó là việc hỗ trợ vốn vay đóng tàu, miễn thuế thu nhập cho thuyền viên Việt Nam. Bên cạnh đó, Bộ Giao thông vận tải sẽ cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản hóa tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, hợp tác quốc tế nâng cao vị thế đội tàu và vận tải biển Việt Nam.
Cùng với đó, Bộ Giao thông vận tải cũng đã giao Cục Hàng hải Việt Nam ngay trong năm 2022 nghiên cứu xây dựng Đề án phát triển đội tàu biển quốc tế của Việt Nam.
Điểm đáng chú ý trong đề án đó là miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong vòng 10 năm đối với các doanh nghiệp logistics của Việt Nam có sản lượng container xuất khẩu hàng tháng từ 500 TEUs trở lên. Các chủ hàng Việt Nam ký hợp đồng vận chuyển dài hạn với số lượng lớn với các chủ tàu trong nước sẽ được hưởng các chính sách miễn thuế.
Về phía Hiệp hội cảng biển Việt Nam, cần điều chỉnh giá dịch vụ cảng biển phù hợp với quy mô đầu tư và nhu cầu phát triển của các cảng biển, giảm nhanh mức độ trợ giá vận tải trong nước và quốc tế để tiệm cận với mặt bằng chung của khu vực.
Quốc Anh
Tàu container liên vận quốc tế Quảng Đông – ASEAN đầu tiên về Việt Nam
