Tổng quan về Incoterms từ góc nhìn bóng đá
Incoterms (International Commerce Terms) những một bộ các điều khoản thương mại được sử dụng phổ biến nhất trong vận chuyển hàng hóa nội địa và quốc tế, do Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) phát hành. Incoterms quy định nghĩa vụ giao nhận hàng hóa giữa bên mua và bán trong các hợp đồng mua bán hàng hóa, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại quốc tế.
Mặc dù Incoterms thể hiện những riêng biệt rõ ràng về các quy tắc giao dịch và vận chuyển quốc tế, các điều khoản vẫn có thể gây khó hiểu, khó nhớ cho người sử dụng. Tuy nhiên, khi nhìn Incoterms dưới góc nhìn của môn thể thao vua, coi 11 quy tắc Incoterms 2020 là 11 cầu thủ trong một đội bóng, người sử dụng có thể dễ dàng hiểu, ghi nhớ và sử dụng nó một cách hiệu quả hơn.
Nguyên tắc sắp xếp những “cầu thủ” Incoterms trên sân bóng
Nghĩa vụ của người bán sẽ tăng dần tương ứng với vị trí của cầu thủ trong đội hình thấp/cao (càng rời xa cầu môn thì nghĩa vụ xử lý bóng càng tăng dần). Cụ thể: thủ môn không cần xử lý bóng quá nhiều so với tiền đạo cắm, tương tự, với điều khoản EXW, người bán không có nhiều nghĩa vụ như khi áp dụng điều khoản DDP.
Ngoài ra, xu hướng phòng thủ cánh trái, tấn công cánh phải (cầu thủ ở vị trí bên phải có xu hướng tham gia tấn công nhiều hơn) cũng có thể sử dụng để liên tưởng đến nghĩa vụ của người bán sẽ được quy định tăng dần từ nhóm E đến nhóm D. Ví dụ: khi sử dụng FAS, người bán không cần dỡ hàng, còn khi sử dụng FOB, người bán phải dỡ hàng.
Vị trí cụ thể của 11 “cầu thủ” Incoterms
Điều kiện của Incoterms 2020 được phân thành 4 nhóm: E, F, C, D. Đây là 4 chữ cái đầu của 4 nhóm điều kiện thương mại trong Incoterms. Với nguyên tắc ở trên, các nhóm này có thể được sắp xếp theo sơ đồ bóng đá 1 thủ môn – 3 hậu vệ – 4 tiền vệ – 3 tiền đạo.
Nhóm E – thủ môn:
- EXW: Người bán có nghĩa vụ thấp nhất, tương ứng với vị trí thủ môn – vị trí thấp nhất trong đội hình.
Nhóm F – hậu vệ:
- FCA: Nơi giao hàng có thể ở tại cơ sở của người bán hoặc ở nơi quy định khác. Nếu giao hàng ở cơ sở của người bán, người bốc hàng phải thông quan và xuất khẩu, còn nếu giao hàng ngoài cơ sở của người bán, người bán giao hàng trên phương tiện vận tải chờ sẵn. Do đó, FCA có thể được ví như một trung vệ có thể lùi về khung thành bọc lót hoặc dâng cao. Nếu lui về, cần phá bóng ra càng xa càng tốt, còn nếu dâng cao, cần chủ động chuyền bóng để phát động tấn công.
- FAS: Người bán giao hàng dọc mạn tàu – Hậu vệ trái.
- FOB: Người bán đưa hàng hóa lên trên tàu – Hậu vệ phải.
Nhóm C – tiền vệ:
- CFR: Đây là điều khoản chỉ sử dụng cho đường biển và thủy nội địa, người bán không mua bảo hiểm – Tiền vệ trái.
- CIF: Điều khoản chỉ sử dụng cho đường biển và thủy nội địa, người bán mua bảo hiểm – Tiền vệ phải.
- CPT: Điều khoản sử dụng cho mọi phương thức vận tải, người bán không mua bảo hiểm – Tiền vệ phòng ngự.
- CIP: Điều khoản sử dụng cho mọi phương thức vận tải, người bán mua bảo hiểm – Tiền vệ tấn công.
Nhóm D – tiền đạo:
- DAP: Với điều khoản này, người bán không có nghĩa vụ dỡ hàng – Tiền đạo trái.
- DPU: Với điều khoản này, người bán có nghĩa vụ dỡ hàng – tiền đạo phải.
- DDP: Với điều khoản này, người bán có nghĩa vụ thông quan nhập khẩu – Tiền đạo cắm, chịu trách nhiệm ghi bàn chính.
Những lưu ý khi sử dụng Incoterms
Doanh nghiệp bên bán tại các quốc gia có ưu thế trong việc kiểm soát hoạt động vận chuyển/bảo hiểm có xu hướng sử dụng nhóm C, D nhiều hơn
- Trong giao thương quốc tế, vai trò kiểm soát hoạt động vận chuyển và bảo hiểm liên quan được các doanh nghiệp bán nhận định là quan trọng, giống như tiền vệ tấn công trong bóng đá. Trong khi trên sân bóng, tiền vệ tấn công sẽ là người giúp đội bóng tăng khả năng kiểm soát khu trung tuyến để có thể chủ động cầm nhịp trận đấu, thì trên sân “Incoterms 2020”, CIP sẽ giúp các doanh nghiệp tăng quyền hạn quyết định cũng như có thể thu được nhiều lợi nhuận hơn.
- Ngược lại, người mua cũng sẽ ưu tiên lựa chọn các điều khoản ở nhóm E, F nhằm giảm chi phí mua hàng. Ví dụ, tại các nước phát triển, khi xuất khẩu hàng hóa, người bán thường tìm mọi cách giao hàng với hợp đồng CIF, còn người mua thường lại luôn luôn đàm phán để mua được hàng theo điều kiện giao hàng lên tàu, mua hàng theo giá FOB.
- Tuy nhiên, tại Việt Nam, phần lớn các doanh nghiệp kinh doanh lại xuất khẩu theo giá FOB và nhập khẩu theo giá CIF. Lý giải cho hiện tượng này là vì “Mua CIF, bán FOB” mang lại ưu điểm là rủi ro thấp hơn, phù hợp với doanh nghiệp kinh doanh các quốc gia đang phát triển, có mục đích chính là giảm chi phí trên toàn bộ hoạt động mua bán và chấp nhận đánh đổi ưu thế trong nắm quyền kiểm soát.
Sử dụng linh hoạt các quy tắc Incoterms
- Trong một đội bóng, 11 cầu thủ cần phối hợp nhịp nhàng, dựa vào những điểm mạnh, điểm yếu, xoay tua sử dụng để mang đến kết quả tốt nhất cho đội bóng.
- Tương tự, các doanh nghiệp nên linh hoạt sử dụng tất cả các 11 quy tắc Incoterms, tùy thuộc vào mục đích, khả năng của mình và các yếu tố khác như tình hình thị trường hàng hóa, thị trường vận tải và bảo hiểm cũng như những rủi ro trong hành trình, những quy định về thông quan, để lựa chọn quy tắc Incoterms phù hợp. Việc lựa chọn quy tắc Incoterms không chỉ liên quan đến trách nhiệm, chi phí và rủi ro về hàng hóa trong giao nhận hàng mà còn liên quan đến sức cạnh tranh của doanh nghiệp và cơ hội tăng thêm lợi nhuận.
Thường xuyên cập nhật những Incoterms mới nhất
- Môn thể thao vua vẫn đang không ngừng phát triển thêm những luật lệ, áp dụng những công nghệ mới (Ví dụ: công nghệ bắt việt vị bán tự động, VAR) để hỗ trợ trọng tài đưa ra những quyết định chính xác hơn, khiến các trận đấu trở nên công bằng hơn.
- Đối với các Incoterms, mặc dù có thể sử dụng bất kỳ phiên bản nào bằng cách dẫn chiếu đến nó trong hợp đồng mua bán, tuy nhiên, các phiên bản sau được sửa đổi và bổ sung phù hợp với thực tiễn thương mại hơn và cũng chặt chẽ, rõ ràng hơn so với các phiên bản trước. Vì vậy, các doanh nghiệp nên sử dụng phiên bản Incoterms mới nhất để đảm bảo được tính thực tiễn và phát huy tối đa tác dụng của Incoterms.
Cần quy định cụ thể nơi gửi hàng trong hợp đồng ngoại thương
- Trong bóng đá, quá trình triển khai bóng yêu cầu các cầu thủ có tầm nhìn để có thể xác định, vận chuyển bóng đến đúng điểm, đúng đích, để đồng đội dễ dàng khống chế bóng, cũng như không tốn sức di chuyển, dễ dàng triển khai chiến thuật hơn.
- Trong hợp đồng mua bán, các bên cũng nên quy định địa điểm chính xác nơi gửi hàng hoặc điểm đến quy định. Một địa điểm chính xác cho cả hai bên biết rõ khi nào rủi ro và chi phí liên quan đến hàng hóa được chuyển giao từ người bán sang cho người mua, do đó có thể tránh được tranh chấp khi rủi ro phát sinh. (Ví dụ: FOB Chua Ve port, Hai Phong, Vietnam).
Hy vọng rằng, bằng cách liên hệ những điều kiện cụ thể trong 11 điều khoản của Incoterms 2020, cũng như những lưu ý khi sử dụng chúng với môn thể thao bóng đá thân thuộc, doanh nghiệp sẽ không còn gặp nhiều trở ngại trong việc xác định nghĩa vụ của mình trên hợp đồng ngoại thương.
Thế Khải
