Nguồn gốc và định nghĩa
Chỉ số container toàn cầu (global container index) là số bình quân gia quyền1 của những chỉ số cho từng tuyến đường cụ thể, thể hiện độ lệch, phương sai trong giá cước qua các tuyến đường chính để chuyên chở một container 40’.
Nhìn nhận theo hướng lâu dài, chỉ số container toàn cầu sẽ cung cấp những thông tin quan trọng về biến động trên thị trường container để có sự điều chỉnh phù hợp.
Trong trường hợp người gửi hàng có lượng hàng hóa vận chuyển bằng đường biển lớn và thường xuyên, họ sẽ lựa chọn tìm kiếm và ký kết hợp đồng cung ứng dịch vụ với bên chuyên chở/hãng tàu. Hợp đồng đó có thể có thời hạn một năm (được áp dụng rộng rãi tại thị trường xuyên Thái Bình Dương) hoặc theo từng quý. Lựa chọn phương thức này sẽ giúp người gửi hàng được hưởng mức giá thấp hơn cho mỗi đơn vị hàng hóa nhờ vào lợi thế kinh tế nhờ quy mô.
Ngoài ra, người gửi hàng cũng có thể lựa chọn mua cước phí theo hình thức giao ngay. Giá cước giao ngay (spot price)2 để vận chuyển một container từ cảng A sang cảng B được tính dựa trên mức cân đối cung – cầu ngay tại thời điểm giao dịch. Mức cước giảm đồng nghĩa với việc cung nhiều cầu ít, và ngược lại. Chỉ số container toàn cầu sẽ giúp người gửi hàng nắm bắt tình hình cung-cầu trên thị trường vận chuyển đường biển.
Thách thức khi sử dụng chỉ số
Khó khăn khi áp dụng các chỉ số là làm sao để hiểu được lý do chỉ số tăng hay giảm. Những yếu tố tác động đến sự biến động của chỉ số có thể bao gồm: nhu cầu hàng hóa, điều kiện kinh tế – xã hội, các sự kiện chính trị ở nước nhập khẩu, hoặc nguồn cung tàu biển.
Vào nửa cuối năm 2018, do ảnh hưởng của chiến tranh thương mại Mỹ – Trung, nguy cơ tăng mức thuế nhập khẩu đối với hàng hóa từ Trung Quốc đã thúc đẩy các doanh nghiệp, nhà máy ở Mỹ đồng loạt tăng lượng hàng nhập, thúc đẩy nhu cầu nội địa. Điều này đã khiến chỉ số khu vực xuyên Thái Bình Dương tăng, từ đó kéo theo chỉ số container toàn cầu cũng tăng lên.
Tuy nhiên, việc định hình được nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi trong chỉ số không phải lúc nào cũng đơn giản như vậy. Trong nhiều trường hợp, cho dù số lượng tàu trên một tuyến đường đã được xác định từ trước, hãng tàu vẫn hoàn toàn có quyền hủy chuyến để điều chỉnh dựa trên năng lực chở hàng của tàu. Chỉ số thời điểm đó sẽ tự động giảm đi 10% và câu hỏi đặt ra là: Liệu đó có phải là một cách thức đo lường nhu cầu đúng hay không? Liệu có phải nhu cầu vận chuyển đã thực sự giảm 20% hay không?
Các chỉ số container toàn cầu
Có 3 loại chỉ số container toàn cầu phổ biến nhất. Mỗi chỉ số sẽ được tính toán theo những cách khác nhau, phụ thuộc vào mỗi tổ chức ban hành.
- Chỉ số cước container Shanghai (SCFI): được xây dựng bởi chính phủ Trung Quốc năm 2005 và điều chỉnh, cập nhật hàng tuần bởi Shanghai Shipping Exchange (Tạm dịch: Sở giao dịch vận tải đường biển Shanghai)
SCFI biến động dựa trên mức giá cước hiện hành của thị trường vận chuyển container từ Shanghai, với dữ liệu tổng hợp từ 15 tuyến đường biển khác nhau, từ đó giúp các bên liên quan hiểu rõ về tình hình cung – cầu của thị trường để có sự điều chỉnh thích hợp, giảm thiểu những rủi ro tiềm tàng.
Nguồn: Shanghai Shipping Exchange
- Chỉ số cước toàn cầu Drewry (SONAR: GLOBCOMP): được điều chỉnh và công bố hàng tuần Drewy sẽ thăm giò, tiếp nhận thông tin về giá giao dịch và dữ liệu thị trường hiện hành từ 30 công ty cung cấp dịch vụ giao nhận vận tải và một số NVOCCs.
Nguồn: World Container Index Assessed by Drewry
- Chỉ số Freighto Baltic (FBX): ban đầu được ban hành hàng tuần bởi Freightos, tuy nhiên, từ năm 2018, Freightos hợp tác với Baltic Exchange phát triển chỉ số Freightos Baltic, cập nhật nhanh chóng mức giá cước tại từng thời điểm giao dịch.
Chỉ số Freightos Baltic xuất phát từ kết quả bình quân gia quyền chỉ số của 12 tuyến đường chính giữa châu Á và châu Mỹ, châu Á và châu Âu, châu Âu và châu Mỹ, châu Á và Nam Mỹ. Để đi đến kết quả cuối cùng, các chuyên gia phải lấy thông tin được tổng hợp từ các hãng tàu, công ty cung cấp dịch vụ vận chuyển giao nhận, và người gửi hàng, thông qua WebCargo – hệ thống kiểm soát giá cước của Freightos. Những dữ liệu này luôn được đảm bảo không bị cắt xén, sửa đổi dưới bất cứ hình thức nào.
Nguồn: FBX – Freightos Baltic Index
Chú thích:
- Bình quân gia quyền – weighted average: trung bình số học được tính trên cơ sở các thành phần sử dụng trong quá trình tính toán có vai trò và quy mô đóng góp khác nhau. Mỗi phần tử quan sát được gắn với một trọng số, để thể hiện tầm quan trọng của phần tử đó.
- Giá giao ngay – spot price: giá hiện hành trên thị trường, tại thời điểm đó tài sản như hàng hóa, tiền tệ, chứng khoản có thể mua hoặc bán ngay lập tức.
Dịch và tổng hợp bởi: Dandelion & September
